Choroby zakaźne wieku dziecięcego - czym się różnią i jak szybko je rozpoznać?

Większość dzieci w wieku przedszkolnym czy szkolnym „przechodzi” tzw. choroby zakaźne wieku dziecięcego. Najczęściej występujące to ospa wietrzna, różyczka, odra, świnka i szkarlatyna (płonica).

Ospa wietrzna

Rozprzestrzenia się drogą kropelkową. Dziecko zakażone jest już 2 dni przed wystąpieniem wysypki. Zakażanie kończy się dopiero gdy wszystkie pęcherzyki przyschną. Okres występowania trwa 14 - 28 dni.

Podstawowym objawem jest wysypka z pęcherzykami pojawiająca się nagle w pierwszym dniu choroby. Pęcherzyki te początkowo są wypełnione przejrzystym płynem, stopniowo zawartość pęcherzyków mętnieje, zasychając w strupki. Wykwity występują w różnych miejscach, zwłaszcza na owłosionej skórze głowy, na twarzy, tułowiu i kończynach, na błonie śluzowej jamy ustnej, na spojówkach.

Najczęściej spotykanym powikłaniem po ospie jest bakteryjne zapalenie skóry.

Obecne badania dowodzą, że na ospę można zachorować nawet kilka razy w życiu (rekordzista chorował aż 7 razy!),  zazwyczaj przechorowanie daje odporność na całe życie, można jednak zachorować na półpaśca.

Różyczka

Zakażenie również następuje drogą kropelkową. Okres wylęgania trwa 14-21 dni. Dziecko zakaża już 7 dni przed wystąpieniem wysypki i trwa jeszcze 14 dni od momentu jej pojawienia się.

Do charakterystycznych objawów należą: umiarkowana gorączka, drobna różowa grudkowana wysypka na całym ciele, ból głowy, powiększenie węzłów chłonnych potylicznych i powiększenie śledziony. Przebieg choroby zazwyczaj jest w miarę lekki.

Choroba najbardziej niebezpieczna jest dla kobiet w ciąży, gdyż istnieje duże ryzyko uszkodzenia płodu (wady rozwojowe płodu), a nawet poronienia.

Odra

W ostatnich latach występuje bardzo rzadko. Także przenoszona drogą kropelkową. Okres wylęgania wynosi od 9-14 dni. Największa zakaźność występuje na 5 dni przed pojawieniem się wysypki oraz 4 od chwili jej ukazania się.

Do objawów należą: gorączka, zaczerwienione oczy i światłowstręt, katar, ból gardła i kaszel (często bardzo męczący, suchy). Twarz dziecka wygląda jak po długotrwałym płaczu. Następnie pojawia się wysypka gruboplamista, zlewająca się. Pojawia się najpierw za uszami, przechodzi na twarz i szyję, a potem na tułów i kończyny. Śluzówki jamy ustnej są zaczerwienione. Od chwili ukazania się wysypki (po 4-5 dniach) temperatura opada i dziecko powoli wraca do zdrowia.

Odra jest dość ciężką chorobą i częściej niż po innych wystąpić mogą powikłania, takie jak: zapalnie ucha, zapalenie, zapalenie płuc, mięśnia sercowego oraz najgroźniejsze - odrowe zapalenie mózgu.

Świnka

Zakażenie dokonuje się drogą kropelkową i często bywa bezobjawowe. Okres wylęgania to 16-18 dni. Niemowlęta nie chorują ze względu na odporność wrodzoną uzyskaną od matki. U większości dorosłych stwierdza się istnienie przeciwciał.

Najczęstsze objawy: gorączka, bywa wysoka. Bolesność powiększonych i obrzękniętych ślinianek przyusznych, podżuchwowych i podjęzykowych. Twarz jest jakby opuchnięta. Ból ślinianek nasila się przy kwaśnym smaku potraw. Wirus świnki atakuje oprócz ślinianek także trzustkę. Dołączenie się bólów brzucha i wymiotów świadczy o obecności stanu zapalnego tego narządu. Niekiedy zapaleniu ślinianek towarzyszy silny ból głowy oraz wymioty, co może świadczyć o współistnieniu zapalenia opon mózgowych (towarzyszy około 1/3 przypadków).

Szkarlatyna (płonica)

Zakażenie następują również drogą kropelkową w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym lub przez kontakt pośredni z przedmiotami lub pokarmami przez niego zakażonymi. Jest to ostra choroba zakaźna przebiegająca pod postacią zapalenia gardła i wysypki. Występuje głównie u dzieci od 1 roku do 14 lat.

Objawy to: wysoka gorączka, wymioty, zapalenie gardła (angina), drobnoziarnista wysypka na całym ciele z wyjątkiem tzw. trójkąta Fiłatowa (bladość między skrzydełkami nosa, fałdami policzkowymi, wargami i podbródkiem), po ustąpieniu wysypki – łuszczenie skóry.

Ważne!

Pamiętajmy, że każda wirusowa choroba może stwarzać zagrożenie powikłaniami, dlatego mimo dobrego stanu dziecka, powinno ono przebywać w domu i okres rekonwalescencji powinien trwać odpowiednio długo.

Unikać czy przechorować?

W naszych czasach zachorowania na te choroby są coraz rzadsze. Ciężko powiedzieć, czy lepiej przechorować czy nie. Faktem jest jednak, że jeśli dziecko przejdzie je w dzieciństwie dolegliwości będą łagodniejsze. W wieku dorosłym dolegliwości są o wiele cięższe, nie mówiąc już o chorobie w starszym wieku.

Jako dziecko, oprócz szkarlatyny, niestety nie chorowałam na inne choroby zakaźne. Piszę niestety, bo w wieku 25 lat złapałam ospę wietrzną w naszej przychodni. Cierpiałam okropnie, gorączka ponad 39 st. Byłam tak słaba i obolała, że musiałam przeprowadzić się do mamy na 2 tygodnie, bo oprócz wędrówki do toalety nie byłam w stanie wstawać z łóżka. W dodatku lekarz rodzinny odmówił mi wizyty (!) domowej, kazał przyjść do przychodni... A z ospą łapie się każde przeziębienie, wystarczy przewianie i powikłania mogą być okropne. Mama ściągnęła prywatnie lekarza. Nie wszystko już dobrze pamiętam, ale wiem, że zalecił smarowanie (czy też obkładanie) krostek i strupków rozgotowanymi płatkami owsianymi, częste (raz, dwa razy dziennie, krótkie) kąpiele w nagietku i coś na gorączkę plus preparat na bóle stawów. Dwa tygodnie leżałam w łóżku przykryta tylko prześcieradłem, bo nie byłam w stanie nic ubrać. Na szczęście zalecenia lekarza pomogły, ranki ładnie się zagoiły, zostały tylko trzy malutkie blizny.

Drżałam za to, będąc dwa razy w ciąży – by nie złapać różyczki, zwłaszcza, że przy drugiej ciąży córka chodziła już do przedszkola i martwiłam się czy nie „przyniesie” czegoś. Na szczęście udało się.

Pisząc ten artykuł zdaję sobie sprawę, iż nie jestem lekarzem, trudno mi więc polecić metody czy lekarstwa – od tego mamy przecież naszych pediatrów. Myślę jednak, że warto przedstawić tutaj zbiór najczęściej występujących chorób i ich objawów, by każda(y) z nas mogła szybko i łatwo odnaleźć najbardziej podstawowe informacje na temat danej choroby i ją rozpoznać.